صنایع دستی ایران یکی از مهمترین بخشهای فرهنگی و اقتصادی کشور است که نشاندهندهی هنر و خلاقیت مردم ایران در جهان است. صنایع دستی ایران بسیار متنوع و زیبا هستند و در بیش از ۳۷۰ رشته و ۲۴ دسته قرار میگیرند. برخی از صنایع دستی ایرانی که پول ساز ترین و پرفروش ترین آنها هستند عبارتند از:
- فرش دستباف که یکی از معروفترین و باارزشترین صنایع دستی ایران است. فرش دستباف ایرانی با طرحها و رنگهای بینظیر و بافتهای متنوع، نمایانگر تاریخ و فرهنگ ایران است. فرش دستباف ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی بسیار مورد تقاضا و توجه است و از جمله صادرات غیر نفتی کشور است.
- میناکاری که یکی از زیباترین و قدیمیترین صنایع دستی ایران است. میناکاری هنری است که در آن رنگهای شیشهای روی ظروف فلزی مثل مس، برنز و نقره کشیده میشود. میناکاری ایرانی با رنگهای روشن و شاد و طرحهای گل و مرغ، نمایشی از زیبایی و شادابی طبیعت ایران است. میناکاری ایرانی در کشورهای عربی و ترکیه بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
- قلمزنی که یکی از دقیقترین و ظریفترین صنایع دستی ایران است. قلمزنی هنری است که در آن با استفاده از قلمهای نازک و تیز، طرحها و نقوشی روی ظروف فلزی مثل مس، برنز و نقره حک میشود. قلمزنی ایرانی با دقت و ظرافت بالا و استفاده از الگوهای هندسی، اسلیمی و گیاهی، نشاندهندهی مهارت و هنرمندی ایرانیان است. قلمزنی ایرانی در کشورهای هند، چین و روسیه محبوبیت دارد.
- سفالگری که یکی از قدیمیترین و متنوعترین صنایع دستی ایران است. سفالگری هنری است که در آن با استفاده از خاک رس و گل، اشیای تزئینی و کاربردی مثل ظروف، آبگینهها و اسباببازیها ساخته میشوند. سفالگری ایرانی با تاریخچهی بسیار قدیمی و تنوع بالا، نمایندهی فرهنگ و تمدن ایرانی است. سفالگری ایرانی در کشورهای اروپایی و آمریکایی طرفداران زیادی دارد.
- صنایع دستی چوبی که شامل هنرهای مختلفی مثل منبتکاری، معرقکاری، خاتمکاری و چوببری است. صنایع دستی چوبی ایرانی با استفاده از چوبهای مختلف و طرحهای زیبا و پیچیده، نمونههایی از ظرافت و خلاقیت ایرانی هستند. صنایع دستی چوبی ایرانی در کشورهای عربی و آسیایی محبوب هستند.
- فیروزهتراشی که یکی از ارزشمندترین و جذابترین صنایع دستی ایران است. فیروزهتراشی هنری است که در آن سنگ فیروزه را به شکلهای مختلف برش میدهند و روی ظروف، زیورآلات و اشیای تزئینی قرار میدهند. فیروزهتراشی ایرانی با رنگهای آبی و سبز و خاصیت ضد بدبختی، نمادی از آسمان و زمین و ایمان ایرانیان است. فیروزهتراشی ایرانی در کشورهای عربی و ترکیه بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
- گلیمبافی که یکی از سادهترین و رایجترین صنایع دستی ایران است. گلیمبافی هنری است که در آن با استفاده از نخهای رنگی و بافتهای ساده، پارچههایی را میبافند که برای پوشش زمین، دیوار و اشیا استفاده میشوند. گلیمبافی ایرانی با طرحها و رنگهای متنوع و معنادار، نشاندهندهی فرهنگ و زندگی مردم ایران است. گلیمبافی ایرانی در کشورهای اروپایی و آمریکایی طرفداران زیادی دارد.
- نمدبافی یکی از قدیمیترین و سنتیترین صنایع دستی ایران است که با پشم تولید میشود. برای تهیه نمد، عمل بافتن انجام نمیشود بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و گرما، موجب در هم رفتن الیاف پشمی میشوند. نمد یک کارگاه نمدمالی در شهرکرد نمد یک نوع زیرانداز سنتی است که برای پوشش زمین، دیوار و اشیا استفاده میشود. نمد همچنین برای تولید کلاه، پالتو، زره، سپر و اسباببازی نیز به کار میرود. نمد یک جلیقه کردی ساخته شده از نمد نمد در اوستا به گونههای «نیمَت» و «نِمَتَ» آمدهاست، از ریشه «نَم = خم شدن». نمد در ایران با قدمتی بیش از ۳۰۰۰ سال، یکی از معروفترین و باارزشترین صنایع دستی ایران است. نمد در برخی از استانهای ایران مانند کرمانشاه، مازندران، خراسان، سمنان و چهارمحال و بختیاری رواج دارد. نمد یک کلبه نمدی قزاقی برای تولید نمد، ابتدا پشم را شسته و خشک میکنند. سپس پشم را روی یک تکه پارچه یا گونی میپهنند و با استفاده از پشمهای رنگی، طرح مورد نظر را روی آن میکشند. سپس پارچه را میپیچند و با ریختن آب جوش و فشردن مداوم، نمد را تولید میکنند. برای بهتر شدن کیفیت کار، میتوان از صابون و زرده تخممرغ نیز استفاده کرد. نمد یک زیرانداز نمدی .